بلوچ‌ها

پاره‌ای از متن:

بعد از مرگ نادر افشار، قلمرو شرقی امپراطوری او، شامل خراسان و بلوچستان، به احمد‌شاه ابدالی تعلق گرفت؛ از این تاریخ (۱۶۰ ه‌-ق) به بعد، تا ورود انگلیس به منطقه (۱۸۳۷ م )، بلوچستان جزو قلمرو شاهان سدوزایی بود. در سال یادشده، طی معاهده‌یِ سه‌جانبه میان مکناتن، شاه شجاع و رنجیت سنگه در لاهور، مرزهایِ شرقی و جنوبی کشور نو‌بنیاد «افغانستان» تعیین و بلوچیتان از بدنه‌یِ قلمرو سدوزایی یا «پادشاهان کابل» جا شد، و معاهدات بعدی تا معاهده‌یِ معروف دیورند، بر این امر صحه گذاشت. مرز میان افغانستان و بلوچستان، تقریباً نیمی از طول خط دیورند را دربر می‌گیرد؛ از این رو گفته می‌توانیم که در حقیقت، معاهده‌یِ دیورند دربر گیرنده‌یِ سه جزو است: ۱) مرز میان افغانستان و تاجیکستان؛ ۲) مرز میان افغانستان و پشتونخوا؛ ۳) مزر میان افغانستان و بلوچستان؛ هر چند مدعیان بر گردانیدن «اراضی از دست رفته»، به جز‌ء اول هرگز نپرداخته‌اند، و به جزء سوم آن معاهده کم‌تر توجه کرده‌اند. بدین‌سان بحث بلوچستان، بخشی از مسایل تاریخی منطقه و افغانستان است و اهمیت پرداختن به آن، با اهمیت پرداختن به ریشه‌های تاریخی اختلافات افغانستان و پاکستان، برابر است؛ هر چند هنگام امضایِ معاهده‌یِ دیورند، « خان‌نشین قلات» مرز مشترکی با افغانستان نداشت، و «بلوچستان بریتانوی» میان آن دو، حائل بود؛ ولی با پیدایش کشور جدید پاکستان، خان‌نشین قلات به « ایالت بلوچستان» پیوست، و به این ترتیب، مجموعِ «مستعمرات بلوچستانیِ بریتانیا» و «خان‌نشین قلات»، ایالت بلوچستان نامیده شد.